Printversie

OMMETJE BERGH EN VAERT

Afstand : 5,99 km

Startpunt

: Welberg; schuin tegenover de kerk op de Kapelaan Kockstraat.

Bewegwijzering

: Bewegwijzering aanwezig

Parkeergelegenheid

: Welberg; tegenover de kerk op de Kapelaan Kockstraat. Alternatief: naast dorpshuis de Vaert

Toegang

: Gehele jaar vrij toegankelijk. Let op: als er kans bestaat op het uitbreken van planten- en / of dierziekten, dan heeft de grondeigenaar het recht het pad tijdelijk af te sluiten.

Regels

: Het natuurgebied Oudland is vrij toegankelijk tussen zonsopkomst en zonsondergang en alleen op de wegen en paden. Gemotoriseerd verkeer, paarden of loslopende honden, spelende muziekapparaten, tent of windscherm zijn niet toegestaan.
Het overige gedeelte van de route is het hele jaar door vrij toegankelijk.
Als er kans bestaat op het uitbreken van planten- en / of dierziekten, heeft de grondeigenaar het recht het pad tijdelijk af te sluiten.
Betreden is geheel op eigen risico.
Laat geen afval achter.
Laat gewassen en dieren met rust.
Honden moeten aangelijnd zijn in Oudland.
Artikel 461 van het Wetboek van Strafrecht is van toepassing.

Mindervaliden

: Paden zijn niet de gehele route geschikt voor rolstoelgebruikers. Op de Groenedijk kan men het beste over de weg blijven lopen in plaats van de route langs het water te nemen. Het Oudland is slecht toegankelijk voor mensen die slecht ter been of met een rolstoel zijn.

Schoeisel

: Stevig schoeisel is vereist in verband met het doorkruisen van het natuurgebied Oudland en het lopen over de graskanten langs het water.

Inleiding

In 1356 wordt Welberg voor het eerst vermeld. De zee had het omringende land aangetast en een berg sprong boven de omringende schorren uit. Welberghe, een reliëf, liggend aan de waterkant. Pas in de 15de eeuw werd Welberg herkend als plaats van bewoning, maar een dorp werd het pas in de twintiger jaren.
Deze wandelroute leidt je door het mooie, gevarieerde en historierijke landschap van en rondom de Welberg. Het laat je de ontstaansgeschiedenis zien van het kerkdorp met haar legende, de watergangen met hun belangrijke functie in de veenwinning, de karakteristieken tussen de zand- en veengronden. En het biedt je een blik in de rijke flora en fauna van het gebied.

Routekaart

Routebeschrijving

KmBeschrijving
-Vanaf startpunt te Welberg voor de kerk en de pastorie (tegenwoordig het Thomashuis) langs naar het bruggetje.
-T-splitsing met Corneliusstraat linksaf bruggetje over en verder over Corneliusstraat.
-T-splitsing met John F. Kennedystraat rechtdoor over Corneliusstraat.
-T-splitsing met Ambrosiustraat rechtdoor over Corneliusstraat.
-Kruising met Laurentiusdijk / Kinderbaantje rechtdoor over Welbergsedijk.
-T-splitsing met Oud Kromwielswegje rechtdoor over Welbergsedijk.
-T-splitsing met Welbergswegje rechtdoor over Welbergsedijk later Groenedijk.
-T-splitsing met Drenkhoos rechtdoor over Groenedijk.
-Bij het bord "Welkom bij Staatsbosbeheer Groene Dijk" linksaf en voor het bruggetje rechtsaf langs het water.
-Aan het eind van de bosschage rechtsaf de dijk op en boven rechtsaf over Groenedijk.
-T-splitsing met Canadezenweg linksaf over Canadezenweg.
-T-splitsing met Oud Kromwielswegje rechtdoor over Canadezenweg
-Einde weg linksaf over Boomdijk
-Bocht naar rechts volgen en na de bocht naar links rechtsaf over het bruggetje het bos Oudland in.
-T-splitsing linksaf, einde weg rechtsaf, vervolgens rechtsaf het watertje over.
-Kruising rechtdoor
-T-splitsing rechtsaf en dit bospad blijven volgen.
-T-splitsing (bij de borden Markiezaat - Het Laag en Oudland) links aanhouden, greppel door.
-Einde pad (aan het eind van het weiland) linksaf, rechtsaf.
-Einde pad, rechtsaf, hier verlaat je het Oudland.
-Einde weg rechtsaf over Hoogstraat.
-Einde weg linksaf over Kapelaan Kockstraat
-Kapelaan Kockstraat volgen tot aan de kerk.


Bron: Webmaster van deze site M.J. de Boevere 2012

Waar je langs komt

foto volgt
In 1928 werd de parochie Welberg afgesplitst van die van Steenbergen en werd de Sint Corneliuskerk met de pastorie op de hoek van de Kapelaan Kockstraat en Corneliusstraat gebouwd. De komst van onder andere de kerk leidde er toe dat zich in Welberg een bescheiden dorpskern ontwikkelde.

De kerk werd ontworpen door B.P.J. Oomen en A.W. Oomen uit Oosterhout. Het is een bakstenen kruiskerk in de Neoromaanse stijl herkenbaar aan het zadeldak en een verlaagd transept met aan de voorkant een toren. De bakstenen ornamenten, waaronder paraboolramen, zijn in de trant van de Amsterdamse School.

In de tweede wereldoorlog raakten de kerk en de pastorie zwaar beschadigd en werden de kerkklokken in beslag genomen (1943). Dankzij een schenking in februari 1949 konden er 2 nieuwe klokken aangeschaft worden.

Op de Welbergsedijk 22 staat een mooi voorbeeld van een eenvoudige 19de eeuwse plattelands smederij anex woonhuis. Deze is gebouwd in 1861 in ambachtelijke traditionele bouwstijl. De smederij is niet meer in bedrijf, maar de oorspronkelijke inrichting is nog aanwezig.

De smederij anex woonhuis is opgetrokken uit handvormstenen en heeft een gepleisterde noord- en westgevel. In de voorgevel zijn twee ongelijke schuiframen met kleine roedenverdeling aangebracht, voorzien van houten luiken. In de topgevel is een licht getoogd laadluik aangebracht met houten deur. De topgevel is voorzien van geschulpte windveren. De westelijke zijgevel heeft rechtgesloten venster- en deuropeningen, onder een gemetselde ontlastingsboog. De vensters van het woonhuis zijn mogelijk rond 1900 voorzien van T-ramen. De iets lagere aanbouw heeft een getoogde deur die toegang geeft tot de schuur en een lagere getoogde deur die toegang geeft tot het voormalige varkenshok, alsmede een rondboogvenster met ijzeren raam met roedenverdeling en een duivenopening. In de achtergevel zijn twee rondboogvensters aangebracht met ijzeren ramen. Muurankers steken onder de dakgoot uit de muur. De dakgoot rust op klossen. In de voorgevel is een gedenksteen geplaatst met opschrift: "DEN EERSTEN STEEN/ IS GELEGD DOOR/ A C H KORST/ DEN 2 APRIL 1861". Langs de noord- en westgevel is een eenvoudig stoepje gelegd met betonnen palen, verbonden door ijzeren stangen. Zowel het zadeldak van de smederij annex woonhuis als het schilddak van de aanbouw is belegd met oud-Hollandse pannen. Uit het zadeldak steken twee gemetselde schoorstenen.


foto volgt

foto volgt

Ten zuiden van Welberg vormde de Groenedijk een belangrijke kering voor de polders Oud- en Nieuw Cromwiel. De Oud Cromwielpolder werd in 1357 ingepolderd, nadat hier in de late middeleeuwen veen was gewonnen.

Bij de St. Elisabethvloed in 1421 raakte dit gebied echter overstroomd. Door de aanleg van de Groenedijk in 1444 werd de verloren grond teruggewonnen en werd polder Nieuw Cromwiel ingedijkt. Door de snelle inpoldering heeft zich in deze polders slechts een dunne kleilaag afgezet en bestaan deze polders uit lichte klei. Ten oosten van de Groenedijk zijn de polders veel langer aangeslibd, waardoor deze kunnen worden beschouwd tot zeekleigebied. De Groenedijk vormt de grens tussen het zand en de klei.

Vanwege de waterkerende functie is de Groenedijk destijds bekleed met klei en daarom voedselrijk. Echter door begrazing is in de loop der tijd een zekere mate van verschraling opgetreden waardoor de Groenedijk nu ook wel een bloemdijk genoemd kan worden.

De route langs de Canadezenweg volgt het spoor van de Canadese bevrijders bij de bevrijding van Welberg (en Steenbergen) in november 1944. De Canadese troepen van het 4de pantserdivisie, het Algonquin Regiment, kregen bij hun eerdere aanvallen op Welberg na felle Duitse tegenstand. Uiteindelijk trokken de Canadezen vanaf de Boomdijk - in een omtrekkende beweging - via de Dwarsdijk, het Oud Kromwielswegje en de Groenedijk tot achter op de Welberg. Bij die strijd om Welberg sneuvelden echter 57 Canadese militairen en meer dan 30 burgers. Na de oorlog werd de Dwarsdijk ter eerbetoon omgedoopt tot Canadezenweg. Bij het oorlogsmonument "de Klok" aan deze weg, wat schitterend uitkijkt over het silhouet van Welberg en Steenbergen, worden de oorlogsslachtoffers nog elk jaar herdacht.
Het oorlogsmonument bestaat uit een klok met klokkenstoel. De originele bronzen klok werd in 2009 gestolen. Met geld uit fondsen werd een nieuwe (gietstalen) klok aangeschaft. In mei 2005 werd een bronzen schild van het Canadese Algonquin Regiment aan de voorkant van het monument, direct onder het dak van de klokkenstoel, toegevoegd. Op 30 oktober 2005 is een plaquette met de namen van de burger oorlogsslachtoffers onthuld.

foto volgt

foto volgt

Langs de Boomdijk loopt de Boomvaart. De vaart sluit in het zuiden aan op de Wouwsche Beek en eindigt in het noorden via de Vest in de haven van Steenbergen. De in 1643 gegraven vaart fungeerde tezamen met de Ligne als belangrijke afvoerroute voor de veenwinning vanuit de twee veengebieden het Laag en Het Oudland. Via de Steenbergsche Haven werd de turf verder verscheept. Vermoedelijk was dit ook de reden voor het stichten van de stad, want Steenbergen ontwikkelde zich als een belangrijke doorvoerhaven.

Langs de Boomdijk is nog iets opmerkelijks te zien. De ontwatering van het Oudlands Laag gaat onder de Boomdijk en Boomvaart door. Hier is een aquaduct: een ongelijkvloerse kruising van waterlopen. De Polderwatering gaat onder het water van de Boomvaart door.

Langs de Boomdijk bevindt zich de overgang tussen zand-/ veengebied en kleigebied. Het is een ecologisch waardevol gebied waar zich enkele bijzondere vogelsoorten bevinden, zoals de groene specht, boomklever, roodborsttapuit, buizerd, wielewaal, grasmus, veldleeuwerik, blauwborst en sprinkhaanzanger.

In het zuidoostelijke deel van het Oudland ligt een terrein met restanten van een kasteel uit de late middeleeuwen. Het betreft hier slot Padmos. Oorspronkelijk was Padmos een 13de eeuwse hoeve dat in de 14de eeuw versterkt werd tot een slot. In een nog later stadium werd het slot het centrum van een landgoed. Waarschijnlijk is in het midden van de 19de eeuw het slot gesloopt.

Het terrein is nu een Rijksarcheologisch monument en maakt deel uit van het natuurgebied Oudland. Het perceel waarin het kasteel ligt is visueel herkenbaar als een verhoging waarin de funderingen nog aanwezig zijn, zo ook de gierkelder. Als men goed oplet kan men nog de resten van een slotgracht herkennen.

Het betreft één van de weinige kasteelterreinen die het westelijk deel van Noord Brabant kent.

foto volgt

foto volgt

Op de zogenaamde "Naad van Brabant", die gevormd wordt door de overgangszone van zandgrond naar kleigrond ligt het natuurgebied Oudland (117 ha). Oudland is een veenlandschap te midden van jonge zeekleipolders. Dit is ontstaan doordat in de 15de eeuw het onbedijkte gebied is overspoeld en zich klei op het veen heeft afgezet. De lagere delen werden in de 19de eeuw bebost en de hogere delen werden grasland, omzoomd door populieren. Hierdoor is Oudland komen te bestaan uit een aantrekkelijk mozaïkpatroon van (loof)bossen, bosschages en agrarisch gebied. De afwisseling tussen nat bos en het droger grasland ziet men terug in flora en fauna.

Een deel van het Oudland is niet / beperkt toegankelijk en door de rust die hierdoor ontstaat in combinatie met de grote diversiteit in het landschap komen zeer waardevolle planten- en diersoorten voor. In een aantal poelen komt de alpenwatersalamander voor.


Het kapelletje aan de Hoogstraat werd vereerd onder de titel "Moederke van Welberg", "Moederke Maria" of als "Lieve Vrouw van Welberg". De verschijningsvorm van Maria is aan Janske Gorissen (1906-1960) door middel van een visioen geopenbaard. Op aanwijzingen van Janske werd in 1937 een schilderij van Maria, door de schilder Wijnand Geraedts gemaakt. Dit schilderij fungeerde meteen na de voltooiing ervan als cultusobject. Het was een cadeau van de parochianen aan kapelaan Oomen bij zijn koperen priesterjubileum die het op zijn beurt in 1940 aan Janske schonk. Het schilderij werd sinds 1940 in de kerk opgesteld. Sinds 1998 hangt het schilderij in het bisschoppelijk paleis te Breda. Het schilderij werd in 1951 vervangen door een muurschildering.
Als tweede cultusobject in de verering fungeerde Janske Gorissen zelf. Door de manifestatie van Maria aan Janske en de serie visioenen en stigmata alsmede door haar gedrag in het algemeen, werd ook Janske langzamerhand door de bedevaartgangers als voorwerp van verering gezien. In de praktijk kwam dit onder meer tot uiting doordat, in kerken of openbare gelegenheden, mensen wensten te zitten op de plaatsen waar Janske tevoren had gezeten, een daad waarvan zij blijkbaar een heilvolle uitwerking verwachtten. Sinds haar visioenen en eigen stigmata wilde ze alleen nog "Bruidje" (van Jezus) genoemd worden. De faam van Janske breidde zich spoedig tot ver buiten de bisdomgrenzen uit en deed velen naar Welberg trekken.
De Mariakapel is in 1933 ingewijd. De inrichting is merendeels door Janske Gorissen betaald.

foto volgt


Bron: Folder Wandelen in Steenbergen - Ommetje Bergh & Vaert (verkrijgbaar o.a. bij het VVV)
         verscheidene websites

Fotoalbum

Een deel van de route loopt door het Oudland. Om een indruk te krijgen van dit bos zie:

Oudland (59 afbeeldingen)
Fotoalbum
Winter in het Oudland (dd 04-02-2012) (46 afbeeldingen)
Fotoalbum
Herfst in het Oudland (23 afbeeldingen)
Fotoalbum
Herfst in het Oudland 2014 (69 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland de natte natuurparel (8 afbeeldingen)
Fotoalbum
Winter in het Oudland 2014 - 2015 (56 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland Herfst 2015 (Steenbergen) (73 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland Winter 2015-2016 (44 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland Herfst 2016 (Steenbergen) (40 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland Winter 2017 (Steenbergen) (37 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland Herfst 2017 (Steenbergen) (72 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland Winterse Taferelen Herfst 2017 (Steenbergen) (31 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland Lente 2018 (Steenbergen) (45 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland Herfst 2018 (Steenbergen) (16 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland Winter 2018-2019 (Steenbergen) (17 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland Lente 2020 (Steenbergen) (64 afbeeldingen)
Fotoalbum
Oudland Winterse Taferelen Herfst 2022 (Steenbergen) (17 afbeeldingen)
Fotoalbum